Het laatste fluitsignaal had zojuist geklonken na de 5-2 nederlaag van Nederland tegen gastland Chili. De WK-finale was voorbij en zo leek het ook de poging om de finale van 1966 te organiseren. Er bleef slechts één land over in de race Engeland. Voorzitter van de Nederlandse Voetbalbond, Pieter van Vossen, noemde het later 'de meest beschamende dag in de Nederlandse voetbalgeschiedenis'. Het was ook een keerpunt voor het internationale voetbal, toen Engeland het eerste land werd dat een WK organiseerde in plaats van er alleen maar aan deel te nemen. Het stemmen begon kort na het laatste fluitsignaal in het Estadio Nacional in Santiago, waarbij alle vertegenwoordigers eerst op zichzelf hadden gestemd. Maar daarna? Chaos heerste oppermachtig en slechts een tussenkomst van FIFA-vice-president Constant Coe om de elf uur redde het Engelse bod. In dit artikel kijken we terug op hoe Engeland meer dan 50 jaar geleden hun gedurfde poging won om een WK-toernooi te organiseren en te organiseren...
Engelands visie voor 1966
De Engelse visie voor de finale van 1966 concentreerde zich op het gebruik van bestaande stadions, met Londen als belangrijkste knooppunt. Het Wembley Stadium, het terrein waar de finales van 1938 plaatsvonden, was de logische keuze om de halve finales en de finale te organiseren. Ondertussen werd het White City Stadium, de thuisbasis van de Britse atletiekkampioenschappen, gezien als ideaal voor de openingswedstrijd. Het Royal Hospital in Chelsea, slechts een paar kilometer verwijderd van Wembley, zou het basiskamp voor de teams worden. En de Royal Albert Dock in Oost-Londen was bestemd om het belangrijkste handelscentrum te worden, waar goederen door het hele land zouden worden vervoerd om de opstoppingen te vermijden die de finales van 1950 in Brazilië hadden geteisterd. Nu de Britse economie bloeit, beloofde de FA de FIFA ook dat ze de ponden, shilling en pence optimaal zou benutten om het toernooi te promoten. Engeland had ook zijn voornemen uitgesproken om het eerste 'Wereldkampioenschap' van voetbal te organiseren, toen het een eenmalig 'Wereldkampioenschap' was tussen de regerende kampioenen en alle uitdagers, in 1927. De finales van '66 moesten een realisatie van die visie zijn. .
De 'magische formule' om het bod te winnen
Het bod van Engeland werd geleid door Sir Stanley Rous, de al lang bestaande president van de voetbalbond. Rous was de Engelse manager geweest bij zowel het WK van 1950 als het Britse thuiskampioenschap van 1954 en had eerder de functie bekleed van secretaris van de voetbalbond en directeur onderwijs van de London County Council. Rous en zijn team hadden ook nauw samengewerkt met FIFA-vice-president Constant Coe, die in Londen was gevestigd en toezicht had gehouden op de succesvolle campagne om de Britse en Ierse Lions-tournee van 1966 naar Nieuw-Zeeland te organiseren. Naarmate het bod dichterbij kwam, was de strategie van Engeland om de FIFA-leden in drie categorieën te verdelen: degenen die automatisch op Engeland zouden stemmen; degenen die zorgvuldige hofmakerij nodig hebben; en degenen die zouden moeten worden overgehaald om op Engeland te stemmen.
FIFA draait de schroef om – en er is nog maar één land over in de race
De FIFA-leden waren aanvankelijk onder de indruk van de ervaring en reputatie van Engeland. Maar naarmate het bieden vorderde, veranderde het idee van de organisatie over hoe het toernooi moest worden georganiseerd. FIFA-voorzitter Sir Stanley Rous had het evenement in Europa willen houden, maar hij werd overstemd door het Uitvoerend Comité, dat de finale voor het eerst buiten het continent wilde organiseren. Dit leidde ertoe dat sommige Europese leden hun stem veranderden in het Aziatische gastland Indonesië en het Afrikaanse gastland Nigeria, terwijl de Aziatische grootmachten Japan en India ook steeds invloedrijker werden. Ook FIFA-voorzitter Sir Stanley Rous veranderde van gedachten. Omdat hij van mening was dat het WK voor het eerst buiten Europa zou plaatsvinden, bundelde hij zijn krachten met Aziatische en Afrikaanse leden om tegen Engeland te stemmen. Nadat Engeland was uitgeschakeld, werden de zestien leden van de overige landen bij stemming gevraagd te kiezen tussen het Afrikaanse en het Aziatische bod. Toen bij de tweede poging de stemmen staken, had FIFA-voorzitter Sir Stanley Rous de doorslaggevende stem en koos hij Nigeria als gastland.
Aftreden van de Engelse FA-president
Het biedproces was moeizaam, gespannen en langdurig geweest. De stemming, op het FIFA-congres in juli 1966, vond plaats op de twintigste verjaardag van het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Op dat moment voelde het Engelse bidteam de spanning en was Rous in Parijs voor het FIFA-congres. Op de ochtend van het congres kreeg hij een telefoontje van het team om te zeggen dat het bod voorbij was. Het besluit van Rous om zijn stem te wijzigen was een omslagpunt gebleken. Het Engelse bidteam had er alle vertrouwen in dat Caribische afgevaardigden hun stem zouden teruggeven aan Engeland, nadat ze bij de eerste stemming op Nigeria hadden gestemd. Maar, zoals Rous opmerkte: ‘Aan de West-Indiërs en enkele anderen was Nigeria beloofd, terwijl aan de Oost-Indiërs India was beloofd.’
Conclusie
Engeland was vijftig jaar geleden gastheer van het WK van 1966, wat een spannend toernooi voor miljoenen fans betekende. Het succes van dat toernooi was grotendeels te danken aan de visie en vastberadenheid van het Engelse biedteam. Maar de tactiek van het bidteam was controversieel en veel van de beloften werden nooit waargemaakt. Het toernooi werd ook beroemd vanwege de 'Baby Bootie'-rage nadat een 'baby Bootie' op de officiële poster door een baby werd gedragen. Het Engelse WK van 1966 wordt met veel plezier herinnerd en was zeker een uitstekend jaar voor voetbalfans.